Ludzie to stworzenia naczelne, a tym samym stworzenia społeczne. Lubią towarzystwo, wolą spędzać czas w towarzystwie niż samotnie. Ludzki mózg jest bardzo rozwinięty i przystosowany do odczytywania subtelnej mimiki twarzy i rozumienia złożonej mowy. Dowody naszej towarzyskiej natury można zobaczyć w każdym aspekcie naszego życia; rodzina, klasa szkolna, drużyna sportowa, w restauracji, czy kinie. Praktycznie wszystko lubimy robić razem, w towarzystwie. Nawet kłamać. Kłamstwa przybierają najróżniejsze kształty i rozmiary. Niektóre formy nieuczciwości są poważne, takie jak zdrady małżeńskie lub sprzeniewierzenie funduszy z zakladu pracy, defraudacja. Inni są bardziej błahe, zwane "białymi kłamstwami”: gdy nie chcesz urazić uczuć bliskich lub gdy komplementujesz sukienkę znajomej, mimo że myślisz, że ​​jej wygląda w niej jak w worku. 

Czy kiedykolwiek zastanowiło Cię, dlaczego kłamiemy?

Zwykle myślimy o klamstwie w kategoriach moralnych: czarne jest czarne, białe jest białe. Obawiam się jednak, że w przypadku kłamstwa mamy do czynienia z dużą gamą szarości. Ludzie kłamią w dążeniu do maksymalizacji własnych zysków. Możemy kłamać na temat ilości pieniędzy, jakie mamy (jeśli staramy się wynegocjować dobrą ofertę), jak bardzo podobal nam się film (jeśli staramy się zdobyć przychylność sympatii), lub na temat ilość wysiłku, jaki włożyliśmy w realizację projektu (jeśli staramy się zaimponować szefowi). W wielu przypadkach, naciągając prawdę w taki sposób nie myślimy, że podeptaliśmy nasz kodeks moralny, właściwie tylko dlatego, że my sami odnosimy z tego korzyści.

Są też inne powody dla, których ludzie kłamią. Mamy skłonności do nieuczciwości, gdy jesteśmy zmęczeni lub gdy jesteśmy w towarzystwie innych osób. Gdy zmęczenie sie wkrada, kłamstwo może być sposobem na oszczędzanie energii. Oszukujemy podczas ćwiczeń na siłowni odnośnie ilości powtórzeń, czy czasu wykonywania. Nasza skłonność do klamstwa wzrasta, gdy inni wokół nas też to robią.

Kłamstwo, jak wiele innych zjawisk społecznych, jest zaraźliwe.

Co ciekawe, tak jak powszechne jest kłamstwo, tak skomplikowany i wyrafinowany jest mechanizm jego "wykrywania" w jaki jesteśmy wyposażeni. Słynny wykrywacz kłamstw i jego zastosowanie stały się bazą do treści wielu programów telewizyjnych i filmow detektywistycznych. Założenie jest takie, że każdy może nauczyć się, jak rozpoznać kłamcę. Powszechna wiedza głosi, że nieuczciwi ludzie odwracają wzrok, gdy kłamią albo, że blefujący gracz przy stole pokerowym bawi się sygnetem lub wykazuje podobne zachowania, które prawdziwie oddają jego stan psychiczny. Badania naukowe wykazały, że nasze zdolnosci „detektywistyczne” i zdolności do wykrywania kłamstw są mniej więcej na poziomie zgaduj-zgadula.

Aczkolwiek,  nawet niemowlęta wyposażone są w szczególny rodzaj wykrywacza; potrafią wykryć emocjonalną nieuczciwość. Ponieważ małe dzieci nie rozumieją komunikacji słownej, a ich brak doświadczenia życiowego uniemożliwia rozpoznanie kłamstwa werbalnego, naukowcy zwrócili uwagę na ich zdolność do rozumienia uczuć. W swych badaniach naukowcy zbadali zdolność 16- i 19-miesięcznych dzieci do rozpoznawania uczciwości emocjonalnej. Podczas eksperymentu rodzice mieli uderzyć własną rękę plastikowym młotkiem, a następnie zareagować w sposób wcześniej ustalony lub naturalny. W kolejnym etapie rodzice okazywali prawdziwy lub przesadny strach. Okazało się, że 16-miesięczne dzieci nie potrafią wykryć sztuczności w emocjach, podczas gdy 19-miesięczne dziecko, tak. Ta ostatnia grupa była w stanie odróżnić, czy uczucia były odpowiednie do zdarzenia, właściwe w ich intensywności i czy były okazywane prawidłowo. Około drugiego roku życia uczymy się rozpoznawać fałsz.

Zastanawiacie się teraz, o ile czytanie Was nie znudzilo i dotrwaliście do tego momentu, co małe dzieci i młotki z tworzywa sztucznego mają wspólnego z Tobą i Twoim małżeństwem,  przyjaźnią lub relacjami w pracy? Dużo! Zamiast wcielać się w rolę telewizyjnego wróżbity, który jest w stanie powiedzieć prawdę o Tobie na podstawie Twojej obrączki ślubnej, czy kart, po prostu spróbuj być człowiekiem. Możesz użyć siebie jako "emocjonalnego barometru" zwracając uwagę na to, jak się czujesz, kiedy ktoś do Ciebie mówi. Ludzie mogą się tylko domyślać, gdy ktoś kłamie (w rzeczywistości nasze szanse to 43 procent). Rezultaty są lepsze, gdy dopuścimy do głosu przeczucia, intuicję.

Testy badające trafność naszych spostrzeżeń bazujących wyłącznie na intuicji pokazały, że o wiele łatwiej i skuteczniej jesteśmy w stanie odróżnić fałsz od prawdy. Oczywiście same przeczucia nie wystarczą, aby wziąć kogoś do sądu lub otwarcie oskarżyć współpracownika o nieszczerość. Instynkt jednak wystarczy, aby wywinąć się od podejrzanej randki lub skonfrontowac przyjaciela lub kochanka. Nasze przeczucia nie zawsze są poprawne i trafne, ale z czasem mogą stać się wartościowym narzędziem do wykrywania fałszu. A póki co pozwolą nam zyskać na czasie. Jak wszystko w naszym życiu tak i wykrywacz kłamstw wymaga treningu. W końcu ćwiczenie czyni mistrza.

AL